معرفى امامان معصوم عليهم السلام  و جايگاه و مقام رفيع و بى‏بديل آنان، تنها از عهده كسانى بر مى‏آيد كه با كمالات ايشان، داراى سنخيت و مشابهت بوده و بر مقام و رتبه آنان احاطه و اشراف داشته باشند. اين ويژگى، تنها در خود اهل‌بيت عليهم السلام  يافت مى‏شود و ديگران از احاطه به اين معرفت و عظمت، فاصله‏اى دور دارند:

«موالى لا احصى ثنائكم و لا ابلغ من المدح كنهكم و من الوصف قدركم و انتم نورالاخيار و هداية الابرار و حجج الجبار1

سروران من، مدح و ستايش شما از توان من، بيرون و نيل به نهايت مدح و تمجيد شما از دسترس من، خارج است. چون شما نورهاي برگزيده راهنماى نيكان و حجت‏هاى خداوند عزيز و قدرتمند هستيد».

اگر نبود دعاها و احاديثى كه مقام امامان معصوم عليهم السلام  و كمالات و فضايل آنان را براى ما بيان كرده ‏اند، ما هرگز از شناخت در خور توجّه و شايسته آن انوار پاك بهره‏ مند نمي‌شديم و تا ابد بر ساحل درياى عظمت و بزرگى كمالات آنها، تشنه و منتظر، باقى مى ‏مانديم و از سر سفره معارف و آموزه‏هاى عميق و علوم ملكوتى و آسمانى ايشان، بى ‏بهره برمى‏ خاستيم.

نكته ديگر آن كه تعابيرى كه بيانگر عظمت و كمال و قرب و ويژگى منحصر به فرد ائمه عليهم السلام  است، در واقع بيانگر مقامات معنوى و روحانى و شخصيت آنان است، نه شخص آنها. تبلور اين كمالات در اولياى الهى، بهترين دليل بر كمالات خداوند و نشانه كبريايى و بزرگى او است. آنان، خود را بندگان خدا و آينه داران صفات جلال و جمال حق مى‏ دانند و بهتر از هر كس ديگر، علوّ و بزرگى حق را نشان مى‏ دهند و به همين دليل، اميرمؤمنان عليهم السلام  مى ‏فرمايد:

مالله آية اكبر منى2؛ براى خداوند، نشانه‏اى بالاتر از من نيست.

پيشوايان معصوم عليهم السلام ، پرچم‏داران دين، ترجمان قرآن، ركن توحيد، جانشينان خداوند، درهاى ايمان، امينان پروردگار، وارثان پيامبر، جايگاه شناخت خدا، كانون بركت و حكمت، حافظان اسرار الهى3 و در يك كلام، آينه تمام نماى حق مى‏ باشند و معرفى مقامات و جايگاه والاى آنان، در حقيقت، معرفى و شناساندن دين حق و شريعت الهى است. شخصى از امام حسن عسكرى عليه السلام  درخواست كرد كه ايشان چگونگى صلوات و درود بر معصومين عليهم السلام  را به او بياموزد.

آن حضرت چگونگى آن را به او آموخت و هنگامى كه به نام پاك خود رسيد، سكوت كرد. راوى نحوه صلوات بر خود آن حضرت و امام بعد از ايشان را نيز درخواست كرد. حضرت عسكرى عليه السلام  فرمودند: «اگر نه اين بود كه اين كار (صلوات بر خودم و بيان فضايل و كمالاتم)، از معالم و معارف دين است و خداوند به ما امر فرموده تا آن را به اهلش برسانيم، دوست داشتم ساكت باشم و چيزى در اين مورد نگويم.4»

دعاى افتتاح، در شب‏هاى ماه مبارك رمضان خوانده مى‏ شود و دربردارنده چندين بخش است:
1. حمد و ثناى الهى و بيان كمالات و صفات جمال و جلال حق و لطف و احسان او به بندگانش. به چند قسمت از اين بخش اشاره مى‏ شود:

1-1. اللهم إنّى افتتح الثناء بحمدك و انت مسدّد للصواب بمنّك و ايقنت انّك ارحم الراحمين فى موضع العفو و الرحمة و اشدّ المعاقبين فى موضع النكال و النقمة و اعظم المتجبّرين فى موضع الكبرياء و العظمة

خدايا من مدح و ثناى ذات پاكت را با حمد و ستايش تو آغاز مى‏كنم و تو با لطف و كرمت، كار درست و نيك را استوار ساخته و استحكام مى‏بخشى، و من يقين دارم كه تو در جايگاه گذشت و رحمت، از همه مهربان‏تر و در هنگام كيفر و انتقام، از همه سخت‏گيرتر و در بزرگى و عظمت، از همه سرآمدى.

2- 1. الحمد لله الفاشى فى الخلق امره و حمده، الظاهر بالكرم مجده، الباسط بالجود يده الذى لاتنقص خزائنه ولا تزيده كثرة العطاء الّا جوداً و كرماً انّه هو العزيز الوهاب

ستايش از آن خداوندى است كه فرمان و ستايشش، در ميان آفريدگان، گسترده و عظمت و بزرگى ‏اش با لطف و كرمش هويدا گشته است. خدايى كه گنجينه ‏هايش بى‏ پايان است و فزونى بخشش و عطاى او، بر سخاوت و لطفش مى ‏افزايد. بى‏ ترديد، او قدرتمند و بسيار بخشنده است.

3- 1. فكم يا الهى من كربة قد فرّجتها و هموم قد كشفتها و عثرة قد اقلتها و رحمة قد نشرتها و حلقة بلاء قد فككتها

خداى من چه بسيار ابرهاى غم و اندوه كه از آسمان دلم پراكندى و ناراحتى ‏هايى كه از من زدودى و لغزش‏هايى كه بر من بخشيدى و رحمتى كه بر من گستردى و زنجير بلايى كه آن را گسستى.

4- 1. يا ربّ انك تدعونى فاوَلّى عنك و تتحبّب إلىّ فاتبغض اليك و تتوددّ إلىّ فلا اقبل منك كانّ لى التطول عليك فلم يمنعك ذلك من الرحمة لى و الاحسان إلىّ و التفضّل علىّ

پروردگار من! تو مرا به خود مى‏خوانى، ولى من از تو رو مى ‏گردانم. تو با من محبت مى ‏كنى و من با تو دشمنى مى‏ ورزم. تو با من مهربانى و دوستى مى ‏كنى، ولى من از تو نمى ‏پذيرم. گويى من بر تو منت دارم؛ ولى اين گستاخى‏ ها و نادانى‏ ها، لطف و رحمت تو را از من باز نداشت و مرا از فضل و عطايت بى ‏بهره نساخت.

2. درود و صلوات بر پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم  و خاندان پاكش و بيان جايگاه والا و فضايل و كمالات آنان.
در قسمتى از اين بخش دعا آمده است: اللهم صلّ على محمد عبدك و رسولك و امينك و صفيّك و حبيبك و خيرتك من خلقك و حافظ سرّك و مبلغ رسالاتك افضل و احسن و اجْمَلَ و اكمل و ازكى و انمى و اطيب و اطهر و اسنى و اكثر ما صلّيت و باركت و ترحّمت و تحنّنت و سلّمت على احد من عبادك و انبيائك و رسلك و صفوتك و اهل الكرامة عليك من خلقك

خدايا! برترين، نيكوترين، زيباترين، كامل‏ترين، پاكيزه ‏ترين، بالنده ‏ترين، بهترين، پاك‏ترين و والاترين درود و بركت و رحمت و عطوفتى كه نسبت به بنده‏اى و پيامبرى و فرستاده ‏اى و انسان برگزيده و شايسته لطف و كرامتى داشته‏اى، بر محمد صلي الله عليه و آله و سلم  كه بنده و فرستاده و امانتدار و برگزيده و محبوب تو و اختيار شده تو از ميان آفريدگانت و نگهبان راز و رساننده پيام‏هاى تو است، بفرست.

3. درباره حضرت ولى عصر( عج) و شكوه از غيبت و دعا براى تعجيل در ظهور و آرزوى استقرار دولت حق و حكومت عدل آن بزرگوار و خدمت‏گزارى در دولت كريمه.
چند نمونه از اين بخش را بيان مى ‏كنيم:

1- 3. اللهم اعِزَّه و اعْزِزْ به و انصُرُه و انتصر به و انصره نصراً عزيزاً و افتح له فتحاً يسيراً و اجعل له من لدنك سلطاناً نصيراً

خدايا او (امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف) را عزيز گردان و به واسطه او مؤمنان را عزيز كن. او را يارى فرما و به وسيلة او ديگران را نيز ياري كن. او را با اقتدار و سربلندى پيروز گردان و گشايشى آسان، بهره ‏اش ساز و از جانب خود، سلطنتى همراه با پيروزي، برايش قرار ده.

2- 3. اللهم إنا نرغب اليك فى دولة كريمة تُعِزّ بها الاسلام و اهله و تذلّ بها النفاق و اهله و تجعلنا فيها من الدعاة إلى طاعتك و القادة إلى سبيلك و ترزقنا بها كرامة الدنيا و الآخرة

خداوندا از تو حكومت شايسته و بزرگوارانه‏ اى درخواست مى‏ كنيم كه در سايه آن، اسلام و مسلمانان را عزيز و سربلند گردانى و نفاق و اهلش را خوار و زبون كنى و ما را در آن حكومت، از دعوت كنندگان به پيروى ‏ات و پيشوايان راهت قرار دهى.

3- 3. اللهم المم به شعثنا و اشعب به صدعنا و ارتق به فتقنا و كثّر به قلّتنا و اعزز به ذلّتنا و اغن به عائلنا و اقض به عن مغرمنا و اجبر به فقرنا و سُدَّ به خلّتنا و يسّر به عسرنا و بيّض به وجوهنا و فكّ به اسرنا و انجح به طلبتنا و انجز به مواعيدنا و استجب به دعوتنا و اعطنا به سؤلنا و بلّغنا به من الدنيا و الاخرة آمالنا و اعطنا به فوق رغبتنا

خدايا به وسيله آن امام، ما را از پراكندگى به جمعيت برسان. رخنه ميان ما را پر كن و جدايى ما را به وصل، بدل ساز. تعداد كم ما را افزون گردان. ما را از خوارى به سربلندى نايل ساز. نياز ما را به بى‏ نيازى تغيير ده. بدهى‏ مان را ادا و ندارى ‏مان را جبران كن.

راه تهى‏ دستى ‏مان را ببند و سختى ‏مان را آسان گردان. به ما آبرو ببخش و از اسارت آزادمان كن. خواسته‏ هايمان را برآورده كن. وعده‏ هايمان را عملى و دعايمان را برآورده ساز. درخواست‏مان را اجابت فرما و ما را به آرزوهاى دنيا و آخرت‏مان برسان و به واسطه او (امام زمان) افزون بر ميل و خواهش‏مان به ما ببخش.

 پی نوشت:
1. شيخ عباس قمى، مفاتيح الجنان، زيارت جامعه كبيره.
2. ابن شهر آشوب، مناقب آل ابى طالب، ج 2، ص 294.
3. ر. ك: زيارت جامعه كبيره و اصول كافى، باب الجنة.
4. مفاتيح الجنان، صلوات بر حجج طاهره‏ عليهم السلام .

 متن کامل و فایل صوتی با صدای استاد فرهمند

جهت دانلود روی لینک زیر کلیک کنید