خداوند در سوره فاطر آیه 22 می فرماید:

  اعوذبالله‌من‌الشیطان‌الرجیم

بسم الله الرحمن الرحیم

«وَمَا یَسْتَوِی الْأَحْیَاء وَلَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ یُسْمِعُ مَن یَشَاء وَمَا أَنتَ بِمُسْمِعٍ مَّن فِی الْقُبُورِ»

 
    و نه زندگان یکسانند و نه مردگان. همانا خدا هر که را بخواهد شنوا مى‏ کند و تو کسانى را که در گورهایند شنوا نتوانى کرد

***

در تفسیر مجمع البیان آمده است:

وَمَا یَسْتَوِی الْأَحْیَاءُ وَلَا الْأَمْوَاتُ
و هرگز زندگان و مردگان نیز با هم برابر نمى‏ باشند.
به باور پاره‏اى منظور این است که ایمان‏ آوردگان و توحیدگرایان با کفرگرایان و مشرکان برابر نیستند.
امّا به باور پاره‏اى دیگر منظور این است که دانشوران و مردم نادان یکسان نمى‏ باشند.
و از دیدگاه برخى منظورِ قرآن این است که: هان اى مردم! همان گونه که نابینا و بینا، و سایه آرامبخش با گرماى سوزان، و تاریکى‏ ها با روشنایى، با هم همشکل و همانند و داراى یک اثر و فایده نمى‏ باشند، درست همین گونه پرستش خداى یکتا با پرستش‏ هاى ذلت‏بار و شرک ‏آلود، و انسان‏هاى توحیدگرا و با ایمان، با کفرگرایان، و حق با باطل و بیداد، و دانشمندان با مردم نادان، برابر و یکسان نیستند؛ و این نمونه‏ ها در این آیات براى مثال و روشنگرى این حقایق آمده است.
إِنَّ اللَّهَ یُسْمِعُ مَنْ یَشَاءُ
بى‏ گمان خدا به هرکس که بخواهد بر او لطف ورزد و توفیق رشد و سرفرازى ارزانى دارد، او را شنوا ساخته و به شنیدن این آیات سود مى‏ بخشد.
روشن است که منظور نفى شنیدن آیات به وسیله کفرگرایان و حق‏ ستیزان نیست، بلکه نفى شنیدن سودبخش و شنیدن با گوش جان است؛ چرا که آنان به ظاهر آیات خدا را از زبان پیامبرش مى‏ شنیدند امّا بدان جهت که در اندیشه شناخت حق و ایمان به آن نبودند، این شنیدن برایشان سودبخش نبود.
وَمَا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِی الْقُبُورِ
و تو اى پیامبر! همان گونه که نمى‏ توانى مردگان را که در گورها خفته ‏اند شنوا سازى و دعوت آسمانى ‏ات را به گوش آنان برسانى، درست همان گونه نخواهى توانست با شنواندن این آیات به کفرگرایان و حق‏ ستیزان به آنان سودى برسانى و به راه حق و نیک‏بختى رهبریشان کنى؛ چرا که آنان آیات قرآن را با گوش جان نمى‏ شنوند و حق را نمى‏ پذیرند و در اندیشه آن هم نیستند.

تسنیم