توصیه امام رضا(ع) درباره جدی گرفتن خمس

خود را از دعاى ما محروم نکنید
در روایات اسلامی با اشاره به وجوب خمس برای همه پرداخت آن را باعث پاکی از گناهان و ترقی به سوی کمال و همچنین باعث جلب روزی بر شمرده است.(1) امام رضا علیه السلام خمس را مایه تقویت دین و مشمول دعای امام واقع شدن دانسته و مى فرماید: هیچ مالى حلال نمى گردد مگر از طریقى که خداوند آن را حلال کرده است؛ خمس، پشتوانه ما براى تقویت دین ما و اداره زندگى ما و کمک به دوستان ما است. با خمس، آبروى خود را از کسانى که از قدرتشان بیم داریم، حفظ مى کنیم. پس خمس را از ما دریغ ندارید و خود را از دعاى ما محروم نکنید.(2)

اولین کسی که وارد جهنم می شود!
امام رضا (ع) همچنین ضمن نکوهش کسانی که از انجام این واجب الهی سرباز می زنند، می فرماید: اَوَّلَ مَن یَدخُلُ النّارَ، ذُو ثَروَةٍ مِن المالِ لَم یُعطِ المالٍ حَقَّهُ»؛ نخستین کسی که وارد آتش دوزخ می شود، صاحب مال و ثروتی است که حق دارایی خود را(به عنوان خمس و زکات) پرداخت نکند.(3)
همچنین در روایتی آمده است که عده ای از مردم خراسان به حضور امام علی بن موسی الرضا(ع) شرفیاب شده و گفتند: ای زاده رسول خدا! ما را از پرداخت خمس معاف کن و خمس را به ما ببخش. امام رضا(ع) فهمید که آنها شایسته بخشش نیستند و با نیرنگ می خواهند این وظیفه الهی را ترک کنند؛ به همین خاطر به آنها فرمود: این چه حیله و نیرنگی است از شما؟ شما با زبان خود نسبت به ما اظهار دوستی و محبت می کنید؛ اما از طرف دیگر حقی را که خداوند برای ما مقرر نموده و بر شما واجب کرده تا آن را بپردازید، از ما دریغ می کنید!؟ خیر؛ هرگز چنین کاری را نمی کنم و شما را از دادن خمس معاف نمی دارم.(4)

خمس، کلید روزى شما است
آدمی با دادن خمس تمرین رهایی از تعلق به دنیا و مادیات می کند چرا که از مال خود دل کنده و باور می کند که این خدای متعال است که روزی دهنده او است و با این عمل اعتقاد خود را به این که خمس دادن، سبب برکت در مال است، تقویت کرده و عملا این اعتقاد را پیاده می کند و این خود مرحله ای از ایمان به غیب است. امام رضا علیه السلام در پاسخ به مردى از بازرگانان فارس که از پیروان امام رضا (علیه السلام) بود و به آن حضرت نامه‏اى نوشت و در باره خمس، اجازه خواست، نوشت: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ* إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ کَرِیمٌ ضَمِنَ عَلَى الْعَمَلِ الثَّوَابَ- وَ عَلَى الضِّیقِ الْهَمَّ- لَا یَحِلُّ مَالٌ إِلَّا مِنْ وَجْهٍ أَحَلَّهُ اللَّهُ وَ إِنَّ الْخُمُسَ عَوْنُنَا عَلَى دِینِنَا وَ عَلَى عِیَالاتِنَا وَ عَلَى مَوَالِینَا وَ مَا نَبْذُلُهُ وَ نَشْتَرِی مِنْ أَعْرَاضِنَا مِمَّنْ نَخَافُ سَطْوَتَهُ فَلَا تَزْوُوهُ عَنَّا وَ لَا تَحْرِمُوا أَنْفُسَکُمْ دُعَاءَنَا مَا قَدَرْتُمْ عَلَیْهِ فَإِنَّ إِخْرَاجَهُ مِفْتَاحُ رِزْقِکُمْ وَ تَمْحِیصُ ذُنُوبِکُمْ وَ مَا تَمْهَدُونَ لِأَنْفُسِکُمْ لِیَوْمِ فَاقَتِکُمْ وَ الْمُسْلِمُ مَنْ یَفِی لِلَّهِ بِمَا عَهِدَ إِلَیْهِ وَ لَیْسَ الْمُسْلِمُ مَنْ أَجَابَ بِاللِّسَانِ وَ خَالَفَ بِالْقَلْبِ وَ السَّلَام‏؛ به راستى خدا واسع است و کریم، بر هر کارى ضامن ثواب است و بر تنگ نظرى غم و اندوه، هیچ مالى حلال نیست مگر از راهى که خدایش حلال کرده است و به راستى، خمس کمک ما است بر دین ما و بر عیالات ما و بر دوستان ما و وسیله بذل و بخشش ما است و حفظ آبروى ما از کسى که از او بیم داریم، آن را از ما دریغ ندارید و خود را از دعاى ما محروم‏ نسازید تا آنجا که مى‏توانید، زیرا پرداخت خمس، کلید روزى شما است و مایه پاک شدن گناهان شما و ذخیره‏اى است که براى روز بى‏نوائى خود پس انداز کنید، مسلمان کسى است که براى خدا بدان چه او را عهده‏دار کرده وفا کند و بر عهده خود بپاید، مسلمان نیست کسى که به زبان پذیرا است و به دل مخالف است، و السلام‏.(5)

پانوشتها:
1. وسائل الشیعه، ج 6، ابواب الانفال، باب 3،
2. وسائل الشیعه، ج 6، ص 375
3. پاره ای از بهشت، محسن غفاری، ص299
4. همان، ص298
5. اصول کافى-ترجمه کمره‏اى جلد ‏3 صفحه 633